W wydawnictwie MDPI w szwajcarskiej Bazylei ukazała się drukiem zbiorowa monografia pt. „Cultural Diplomacy and Informal Artistic Relations in East Central Europe in the 20th Century: A Global Perspective”, której redaktorką jest prof. Irena Dżurkowa-Kossowska z Katedry Historii Sztuki XX w. w Europie Środkowej i Na Emigracji, a wraz z dr Katarzyną Cytlak z Katedry Historii Sztuki Nowoczesnej i Pozaeuropejskiej są jej współautorkami.
Publikacja obejmuje artykuły badaczek i badaczy zaangażowanych w krytyczny dialog nt. historii i społeczno-politycznych uwarunkowań międzynarodowej wymiany kulturalnej, w tym objazdowych wystaw sztuki. Niniejszy tom stanowi znaczący wkład w rozwijającą się dynamicznie dziedzinę historii wystawiennictwa, która dowodzi, że ekspozycje sztuki - de facto dalekie od pełnienia roli neutralnych przestrzeni estetycznej kontemplacji - są głęboko osadzone w politycznych, ekonomicznych i ideologicznych realiach.
Badania nad wystawienniczymi strategiami i kuratorskimi praktykami zyskały istotną pozycję w dyskursie naukowym, kierując uwagę na mechanizmy determinujące scenariusze, aranżację, promocję i recepcję ekspozycji sztuki. Ten stosunkowo nowy paradygmat historiografii sztuki w znikomym stopniu odnosi się jednak do dyplomacji kulturalnej uprawianej w Europie Środkowo-Wschodniej. Niniejsza monografia wypełnia częściowo tę lukę, analizując przykłady międzynarodowej, transnarodowej i transregionalnej wymiany kulturalnej zarówno wewnątrz regionu, jak i z krajami leżącymi poza jego granicami. Autorki i autorzy podjęli refleksję nad oficjalnymi inicjatywami rządowych agend oraz nad niezależnymi projektami kulturalnymi, kreśląc wielowymiarową mapę mobilności artystycznej kształtowanej przez ideologiczne sojusze, geopolityczne uwarunkowania i instrumentarium soft power stosowane na globalnej arenie.
Zebrane w monografii artykuły analizują różnorodne formaty objazdowych wystaw funkcjonujących nie tylko jako narzędzia dyplomacji, lecz również jako sporne przestrzenie kulturowe. Przedstawione case studies obejmują szerokie spektrum działań - począwszy od dwustronnych porozumień międzyrządowych zawieranych w latach 30. XX wieku, poprzez dyplomację kulturalną okresu zimnej wojny po (nie)oficjalne artystyczne wymiany transregionalne w powojennych dekadach - działań realizowanych w Polsce, we Francji, na Węgrzech i na Litwie, w Finlandii, Austrii, Serbii, Związku Sowieckim, Stanach Zjednoczonych, Argentynie i Chinach. Zgromadzone w tomie teksty ukazują, w jaki sposób sztuka była mobilizowana w celu budowania atrakcyjnego wizerunku poszczególnych państw i tworzenia zideologizowanego przekazu, często poprzez zacieranie granic między promocją kultury a realizacją politycznych agend. Monografia zaprasza czytelnika do namysłu nad sferą kultury rozumianą jako dynamiczna przestrzeń, w której tożsamość narodowa bądź genderowa, polityka pamięci i globalne imaginaria nie tylko znajdują swoje odzwierciedlenie, lecz są aktywnie konstruowane i poddawane negocjacji.
Obszerny wstęp autorstwa prof. Kossowskiej przedstawia zarówno historię badań nad objazdowymi wystawami jak i terminologiczne zawiłości dotyczące geopolitycznego regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Autorka wskazuje kulturowe wyróżniki i wewnętrzne zróżnicowanie kulturowe tego obszaru, naznaczonego burzliwą historią, niestabilnymi granicami, imperialistyczną opresją i brakiem ciągłości państwowych struktur. Prezentuje także przekrojowe ekspozycje sztuki wywodzącej się z Europy Środkowo-Wschodniej, które pokazywane były w różnych lokalizacjach na świecie w okresie międzywojennym, epoce komunizmu i po polityczno-gospodarczym przełomie lat 90. XX w.
Książka dostępna jest także online na platformie MDPI Books TUTAJ oraz na wielu innych platformach dystrybucyjnych.
Dotychczas elektroniczną wersją monografii zainteresowało się 32190 odbiorców.