Do 26 września 2023 r., w korytarzu dolnym Akademii Supraskiej w ramach wystawy "Procesja Wielkiego Piątku" można oglądać prace inspirowane malarstwem prof. Jerzego Nowosielskiego autorstwa Jakuba Aleksandra Sobczaka, pracownika Katedry Projektowania Graficznego. Wstęp wolny, zwiedzanie od wtorku do niedzieli w godzinach pracy Akademii Supraskiej.
Instalacja artystyczna wykorzystująca krzyże procesyjne, rypidy, chorągwie, feretrony, wykonane przez artystę i zainstalowane w długim korytarzu Galerii Stałej Wiktora Wołkowa pozwala widzom uczestniczyć w procesji. W ten sposób zostaje oddany hołd postaci prof. Jerzego Nowosielskiego, który tworzył na Podlasiu, na którym nie zawsze był rozumiany, chociaż nigdy nie został zapomniany.
-----
Koncepcja, projekt i wykonanie — Jakub Aleksander Sobczak
Kurator wystawy — o. Jarosław Jóźwik
Organizator — Fundacja Oikonomos
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Kultura-Interwencje. Edycja 2023
Celem pracy nie było wykonanie pomnikowej scenografii wyabstrahowanej z codziennego doświadczenia człowieka, lecz stworzenie w pełni zdatnych do użytku paramentów liturgicznych. Założenie to wynikło wprost z myśli prof. Nowosielskiego, według którego miejscem ikony jest sytuacja modlitwy, spotkania człowieka z Bogiem. Umieszczenie wizerunków Chrystusa i Świętych na przedmiotach nierozerwalnie związanych z akcją liturgiczną uzmysławia wiernym ich obecność, współuczestnictwo w dokonywanych obrzędach. Przedmioty o codziennym, prozaicznym rodowodzie (wachlarz, stół, ręcznik) zostają podniesione do rzeczywistości Niebiańskiej. Wybór Wielkiego Piątku oraz charakterystycznych elementów związanych z jego obrzędowością nie był przypadkowy. Doświadczenia II Wojny Światowej i wynikający z nich okres ateizmu Nowosielskiego w latach powojennych można bez przesady określić mianem „śmierci Boga” w obrazie świata młodego artysty. Choć przez resztę życia Nowosielski prezentował postawę zdecydowanie pesymistyczną względem rzeczywistości doczesnej, niezaprzeczalnie odnalazł nadzieję zmartwychwstania we Wcielonym Słowie, o Którym świadczył w swoich ikonach. Główny element instalacji stanowi wykonana na lnianym płótnie płaszczanica - całun z wizerunkiem Chrystusa złożonego do grobu. Spoczywa ona na stole/katafalku, którego front stanowi wielkoformatowa ikona Zdjęcia z Krzyża, otoczona bordiurą z inskrypcją troparionu Wielkiej Soboty. Zastosowanie symboliki eucharystycznej miało za zadanie podkreślić potencjał użycia ikony jako antepedium ołtarzowego. Z tego też powodu jedne z części wyposażenia stanowią rypidiony – wachlarze z wizerunkiem serafinów o sześciu skrzydłach, na których odwrocie znajduje się fragment listu do Hebrajczyków. Rypidiony flankują Krzyż ołtarzowo-procesyjny, który poza sylwetką rozpiętego Chrystusa wraz ze świętymi, opatrzony został w górnej partii sceną Zstąpienia do Otchłani - symboliczną ikoną Zmartwychwstania. Na odwrocie krzyża wykaligrafowany został fragment Psalmu 67 (68). Dwie ikony procesyjne: Chrystusa Pantokratora oraz Matki Bożej po ustawieniu na postumentach mogą stanowić formę możliwie prostego ikonostasu. Elementy Wielkopiątkowej procesji po wniesieniu do świątyni mogą stanowić jej wyposażenie. Posiadają też potencjał zaaranżowania dowolnego pustego obiektu w przestrzeń liturgiczną. Przystosowywanie niegościnnych z pozoru miejsc na cele kultu towarzyszy chrześcijaństwu od jego zarania, jest dowodem niezwykłej potrzeby i wiary w przemianę. Elementy składające się na „nawę” instalacji to cztery chorągwie procesyjne. Mobilność i prowizoryczność wszystkich elementów mogą przywodzić na myśl rozwiązania zastosowane przez Izraelitów w Namiocie Spotkania stworzonym do trudnych warunków pustyni. Zagadnienie zakorzenienia sztuki sakralnej w konkretnym czasie, doświadczeniu ludzkości, było dla prof. Nowosielskiego jednym z najważniejszych. Być może zmieniające się warunki, przed którymi stoi światowe chrześcijaństwo oraz budząca się potrzeba obcowania z pięknem w świątyniach przyniosą autentyczne rozwiązania, jakość będącą głosem współczesnego człowieka. Jakub Aleksander Sobczak
