21 listopada 2022 r. w Muzeum Sztuk Pięknych w Aleksandrii w Egipcie otwarta została wystawa pt. „Polscy artyści-malarze-żołnierze w Egipcie 1941-1946”. Kuratorami wystawy są prof. dr hab. Jan Wiktor Sienkiewicz z Wydziału Sztuk Pięknych UMK oraz dr Ali Said z Muzeum Sztuk Pięknych w Aleksandrii. Wystawa potrwa do 27 grudnia 2022 roku.
W 2022 roku mija dziesięć lat od pierwszych, archiwalno-badawczych, a następnie naukowo-publikacyjnych działań dotyczących twórczości plastycznej polskich artystów-żołnierzy z Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich stacjonującej w okresie drugiej wojny światowej w Egipcie pod dowództwem pułkownika Stanisława Kopańskiego, włączonej do 2. Korpusu Polskiego, powstałego 21 lipca 1943 roku, dowodzonego przez generała Władysława Andersa. Na dziewięć obrazów autorstwa czterech polskich artystów-żołnierzy tworzących w Egipcie: Józefa Jaremy (pięć prac); Edwarda Matuszczaka (dwie prace); Jerzego Młodnickiego (jedna praca) i Kordiana Józefa Zamorskiego (jedna praca), znajdujących się obecnie w Muzeum Sztuk Pięknych w Aleksandrii, w swoich badaniach konserwatorskich natrafili: kierujący w Kairze biurem architektonicznym „Archinos” Agnieszka i Jarosław Dobrowolscy oraz specjalista od sztuki polskiej na emigracji, historyk sztuki – profesor Jan Wiktor Sienkiewicz, autor książki pt. "Artyści Andersa. Continuità e novità", kierujący obecnie Katedrą Historii Sztuki XX wieku w Europie Środkowej i na Emigracji na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (Polska).
Na zlecenie polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy współpracy Ambasady RP w Kairze oraz pomocy Ali Saida – dyrektora Muzeum Sztuk Pięknych w Aleksandrii, w 2021 r. przy dziewięciu dziełach polskich artystów-żołnierzy zostały wykonane prace konserwatorskie. Konserwacji dokonały wybitne polskie ekspertki w tej dziedzinie z Muzeum Narodowego w Warszawie: Dorota Ignatowicz-Woźniakowska – główna konserwator i Dorota Nowak – kierowniczka Pracowni Konserwacji Obiektów na Papierze MN w Warszawie.
Wystawa, zorganizowana dzięki staraniom i środkom polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przy pomocy i Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Kairze, po ponad osiemdziesięciu latach od pierwszych wystaw dzieł polskich artystów plastyków w Kairze i Aleksandrii, m.in. w aleksandryjskim „L’Atelier” – jest świadectwem wysokiej kultury artystycznej polskich żołnierzy-artystów, którzy w okresie drugiej wojny światowej dziełami malarskimi świadczyli o silnym powiązaniu ówczesnego polskiego malarstwa z tradycją postimpresjonizmu francuskiego i swoje doświadczenia artystyczne aplikowali w nowych środowiskach na szlaku 2. Korpusu, w tym na gościnnej ziemi egipskiej. Jan Wiktor Sienkiewicz, Ali Said, kuratorzy
Uroczystego otwarcia wystawy dokonał wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalny konserwator zabytków dr Jarosław Sellin. Wiceminister przypomniał historię formowania się polskich sił zbrojnych, wskazując, że w ich skład weszli dawni żołnierze Wojska Polskiego, więźniowie gułagów, cywile, a wśród nich liczne grono artystów i ludzi kultury: "Udziałem wielu z nich stał się los uchodźców, trauma straty bliskich, trudy wojennego szlaku oraz powojenna tułaczka, a wreszcie życie z dala od ojczyzny. Wydarzenia z 1939 roku i utrata terytorium, spowodowały, że poza granicami naszego kraju znalazły się miejsca, które przez wieki spełniały istotną rolę kulturotwórczą, jako ośrodki naukowe, centra życia religijnego i artystycznego." Wystawie towarzyszy katalog, który dokumentuje dzieła polskich żołnierzy-artystów. Wiceminister wskazuje: "Niech przypominają o historii i będą dowodem, że sztuka może rozwijać się nawet w najtrudniejszych czasach wojennej tułaczki, dając wytchnienie i wnosząc pierwiastek wolności. Niech będą dla wszystkich zwiedzających pięknym spotkaniem z polskim dziedzictwem, znajdującym się poza granicami kraju". Katalog wystawy do pobrania w pdf Katalog wystawy Aleksandria 2022.
Muzeum Sztuk Pięknych w Aleksandrii zostało założone w 1904 r., kiedy władze miejskie otrzymały w darze od Edwarda Farida Heima kolekcję obrazów składającą się z 210 prac międzynarodowych artystów. W 1936 r. francuski kupiec baron de Menasha podarował willę w dzielnicy Moharram Bek w Aleksandrii na bibliotekę i galerię dzieł sztuki. Budynek został zniszczony podczas II wojny światowej. W 1954 r. powstała obecna siedziba muzeum, zbudowana w stylu modernistycznym w dzielnicy Moharam Bek w Aleksandrii.
Sprawozdanie z otwarcia wystawy na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego TU.
Zdjęcia w galerii pokazują otwarcie wystawy oraz jej wcześniejszy etap - przygotowanie.
Źródła zdjęć: nadesłane przez kuratora, https://www.facebook.com/PLinEgypt; https://www.facebook.com/fine.arts.museum.alex/.
