Jan Juliusz Tajchman (+2020)

29 grudnia 2020 roku zmarł prof. dr hab. inż. arch. Jan Juliusz Tajchman, wybitny badacz i konserwator zabytków architektury, wspaniały człowiek, wielki autorytet i wychowawca wielu pokoleń konserwatorów. Miał 91 lat.

Prof. dr hab. inż. arch. Jan Tajchman urodził się 21 maja 1929 r. w Krośniewicach w rodzinie nauczycielskiej. W latach 1945-49 i 1957-58 aktywnie działał w Związku Harcerstwa Polskiego. W 1953 r. ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Poznańskiej (gdzie był uczniem profesora Władysława Czarneckiego), a w roku 1962 został absolwentem kierunku konserwatorstwo na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Siedem lat później ukończył kurs konserwatorski zorganizowany przez Centro Internazionale di Studi per la Conservazione ed il Restauro dei Beni Culturali w Rzymie. W 1974 r. obronił pracę doktorską na Politechnice Wrocławskiej otrzymując tytuł doktora nauk technicznych. Na tej samej uczelni przedstawił w roku 1989 rozprawę habilitacyjną i uzyskał stopień doktora habilitowanego. Po studiach w Poznaniu powrócił do Torunia, gdzie pracował jako nauczyciel w Technikum Budowlanym oraz jako projektant dla Biura Projektów Inwestycyjnych Skupu. W 1960 r. rozpoczął pracę w Oddziale Toruńskim P.P. Pracownie Konserwacji Zabytków, w którym do 1974 r. pełnił funkcję kierownika Pracowni Projektowej, a w latach 1974-1990 – kierownika Zespołu Sprawdzającego. Działalność projektową i konserwatorską umiejętnie godził z pracą dydaktyczno-naukową w Instytucie Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK: w okresie od 1955 do 1966 był zatrudniony jako asystent i starszy asystent, a w latach 1966-1990 jako starszy wykładowca. W 1990 r. objął stanowisko docenta, a następnie awansował na stanowisko profesora nadzwyczajnego. W 1996 r. nadano mu tytuł profesora zwyczajnego.

Na UMK prowadził seminarium magisterskie poświęcone problematyce historycznej i konserwatorskiej zabytków architektury. Był promotorem ponad 100 prac magisterskich i 3 doktorskich. W pracy dydaktycznej poza UMK swoimi doświadczeniami i wiedzą dzielił się także z alumnami Wyższego Seminarium Duchownego w Toruniu (1992-2002), studentami Wydziału Technologii Drewna SGGW w Warszawie (2000-2003) oraz słuchaczami konserwatorskich studiów podyplomowych Politechniki Warszawskiej, Politechniki Łódzkiej i UTP w Bydgoszczy. Jako dydaktyk zawsze ogromną wagę przywiązywał do przekazywania wiedzy konserwatorskiej tym środowiskom i grupom zawodowym, które współdecydują o przebiegu prac konserwatorskich i o losach zabytków. Z jego inicjatywy powołano na UMK w latach 70. studia zaoczne z zakresu konserwatorstwa, a w roku 1996 konserwatorskie studia podyplomowe.

Zainteresowania badawcze Profesora obejmowały złożoną problematykę historyczną i konserwatorską zabytków architektury. W swoich naukowych dociekaniach z zakresu historii technik budowlanych koncentrował się przede wszystkim na zagadnieniach związanych z zabytkową stolarką architektoniczną i z historycznymi konstrukcjami więźb dachowych. W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęcał Profesor teorii konserwacji zabytków architektury, przede wszystkim z zakresu architektury sakralnej. Rezultaty swoich prac badawczych opublikował w kilku pozycjach książkowych i w ponad 100 artykułach. Charakterystycznym rysem jego działalności konserwatorskiej było dążenie do urzeczywistnienia w praktyce teoretycznych założeń Karty Weneckiej. W dorobku artystyczno-konserwatorskim znajduje się ponad 60 realizacji, a także liczne ekspertyzy z zakresu konserwacji zabytków architektury i stolarki budowlanej. Do bardzo ważnych osiągnięć Profesora należy zaliczyć opracowanie (razem z prof. Marianem Arszyńskim) dokumentacji do wniosku o wpis Torunia na Listę Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO.

W ciągu ponad pięćdziesięciu lat pracy na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika Profesor pełnił ważne funkcje administracyjne. W latach 1990-2002 był kierownikiem Zakładu Konserwatorstwa. W latach 1990-1996 dwukrotnie wybrano go na Dziekana Wydziału Sztuk Pięknych, był członkiem Senatu UMK. Przez wiele lat był kierownikiem Zaocznego Studium Konserwacji Zabytków Architektury, a następnie Zaocznego Studium Ochrony Dóbr Kultury oraz Studiów Podyplomowych z zakresu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Sztuki Kościelnej. O wielostronności zainteresowań i pełnej zaangażowania postawie Profesora świadczy także długa lista stowarzyszeń, organizacji i komisji eksperckich, w których działał. Za swoją działalność naukową, artystyczną, konserwatorską i pedagogiczną, Profesor został uhonorowany wieloma nagrodami.

Z poszerzonym biogramem Profesora Jana Juliusza Tajchmana można zapoznać się na stronie:

http://konserwatorstwo.umk.pl/pl/events/zegnamy-profesora-jana-tajchmana/