Dyscyplina Nauki o Sztuce
WYSTAWA JANINY WIERUSZ-KOWALSKIEJ POD KURATELĄ JANA W. SIENKIEWICZA
Zapraszamy na wystawę "TAK, NIE" Janiny Wierusz-Kowalskiej, której kuratorem jest prof. dr hab. Jan Wiktor Sienkiewicz. Wystawa prezentowana jest do 20.09.2024 r. w Muzeum im. Bolesława Biegasa w Warszawie (Al. Jerozolimskie 51) w ramach cyklu "Sztuka świata w Gauger Art Gallery".
Tak, Nie to cykl płócien autorstwa jednej z najwybitniejszych polskich artystek na współczesnej scenie artystycznej, przygotowany specjalnie na wystawę indywidualną w Gauger Gallery w Warszawie. Bogata dotychczasowa twórczość plastyczna Janiny Wierusz- Kowalskiej, którą tworzą dzieła malarskie, rysunkowe oraz tkanina artystyczna, „klasyfikowana” jest przez polskich historyków i krytyków sztuki do abstrakcjonizmu geometrycznego jako „kontynuacja tradycji polskiej abstrakcji geometrycznej i minimalizmu".
W dziełach artystki, tak jak u wielu przedstawicieli abstrakcji geometrycznej, najbardziej charakterystycznymi cechami jest klarowność kompozycji, redukowanie środków ekspresji oraz symetria i operowanie podstawowymi formami geometrycznymi. Jednak kompozycje malarskie Janiny Wierusz-Kowalskiej, dzięki ogromnej otwartości autorki na prądy we współczesnej sztuce światowej, wymykają się ze sztucznych (w tym geograficznych) ograniczeń interpretacyjnych i opisowych, mieszczących się w pojęciu „sztuka polska”, lub co gorsze – „sztuka w Polsce”. Artystka mocno akcentuje fakt, iż na „budowanie i krzepnięcie” jej stylu malarskiego ogromny wpływ wywarła twórczość nie polskich akademików, lecz dokonania amerykańskiego artysty Sola LeWitta i innych mistrzów z kręgu minimalizmu.
Jako źródło swoich inspiracji polska malarka, która studia artystyczne ukończyła jeszcze w socjalistycznej Polsce, wskazuje fascynację naturą, którą postrzega jako zespół dających się wyodrębnić elementów o określonych cechach i uzupełniającej relacji. Ich analiza i przedstawienie w formie dzieła malarskiego stają się w jej malarskich, najczęściej wielkoformatowych kompozycjach, drogą do odnalezienia tak zwanej formy idealnej.
Najnowsza wystawa dzieł Janiny Wierusz-Kowalskiej o intrygującym tytule „Tak, Nie” – zaczerpnięta została z tytułu jednego z obrazów pt. "Tak, Nie"/"Yes, No" (akryl na płótnie, 160x130 cm) z 2023 roku. Płótno, utrzymane w czarno-białej, charakterystycznej dla wielu dzieł Janiny Wierusz-Kowalskiej tonacji zawiera „obiekty” o owalnym powtarzalnym kształcie, które stanowią trzon konstrukcyjny kompozycji. Ale ze względu na działanie perspektywy zastosowanej na płótnie przez artystkę - pozornie zmieniają one swą formę i kierunek „działania”. W dziele tym, tak jak przy wszystkich innych tytułach płócien, artystka nie sugeruje wprost opisu i sposobu interpretacji. Wchodząc w dialog z odbiorcą nie podsuwa widzowi swoimi przedstawieniami/kompozycjami żadnych podpowiedzi – pozostawiając mu przestrzeń na interpretację, którą generuje jego wyobraźnia, często podsuwająca ambiwalentne - w rzeczywistości sprzeczne uczucia, w którym (w odniesieniu do konkretnych przedstawień malarskich) współistnieją dwie idee o równej ważności i intensywności.
Pochodząca z rodziny o tradycjach artystycznych Janina Wierusz-Kowalska jest absolwentką Wydziału Form Przemysłowych oraz Wydziału Malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Dyplom z malarstwa uzyskała w pracowni Tadeusza Brzozowskiego, który w swojej twórczości, wychodząc od figuracji i inspiracji surrealizmem, fascynował się także malarstwem materii i sztuką informel, by ostatecznie tworzyć kompozycje o charakterze abstrakcyjno-ekspresjonistycznym. Ale za prawdziwych swoich Mistrzów, którzy ukształtowali w młodej wówczas studentce/adeptce sztuki (co sama podkreśla) „uczciwość przekazu, prawdę, komunikatywność i zaangażowanie”, które wykorzystała później w pracy dydaktycznej w prowadzonej przez siebie w latach 1992-1997 „Szkole Sztuki Wizualnej” (opartej o wzory Bauhausu) - nie byli mistrzowie z Wydziału Malarstwa (jak chociażby Jerzy Nowosielski – w którego pracowni Wierusz-Kowalska również miała zajęcia), lecz wykładowcy z Katedry Sztuk Wizualnych krakowskiej ASP: Andrzej Ziębliński i Jan Pamuła. Na bazie wiedzy zdobytej na Wydziale Form Przestrzennych, malarka „zbudowała” autorski program swojej szkoły, w której łączyła sokratejską ideę twórczego dialogu z uniwersalnym kształceniem interdyscyplinarnym, będąc w jednej osobie mistrzynią i nauczycielką akademicką, wykładającą geometryczne podstawy rysunku, rysunek studyjny, malarstwo i podstawy projektowania. W magnum opus (jak nazywa swoją szkołę artystka), ukierunkowanej na wszechstronny rozwój i otwartej na twórcze dyskusje, Janina Wierusz-Kowalska na pierwszym miejscu stawiała (i nadal stawia) odbiorcę/widza, a nie krytyka sztuki czy marszanda. Jak podkreśla, „interesują mnie bardzo wrażenia potencjalnych odbiorów, ich odczucia gdy patrzą na obrazy, których treści nie narzucają powszechnego rozumienia i obowiązkowego odczytywania. Sugeruję moim odbiorcom metodę kontemplacyjną... Pragnę raczej żywej reakcji ze strony widza patrzącego na kształt, kolor, przesłanie zawarte w tytule... pragnę dialogu pomiędzy widzem a obrazem”.
Od indywidualnej wystawy w 1996 roku, pt. Janina Wierusz-Kowalska – Malarstwo, zaprezentowanej w Union de Trabajadores de Prensa de Buenos Aires w stolicy Argentyny, Janina Wierusz-Kowalska miała dotychczas kilkanaście wystaw indywidualnych, m.in. w Galeria Art-Pol w Brukseli (2000), w Nantucket Gallery w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej (2005), w Bos Fine Art w Utrechcie w Holandii (2023) oraz w galeriach i muzeach w Polsce: w Starym Zamku w Żywcu i w Galerii Katarzyny Napiórkowskiej w Warszawie (2004), w Polskim Centrum Olimpijskim w Warszawie (2017), w Muzeum Okręgowym w Suwałkach (2019, 2022) w Biegas Gallery w Warszawie (2020, 2023) oraz w Muzeum Diecezjalnym w Opolu (2024). Do najważniejszych pokazów zbiorowych należą między innymi takie prezentacje jak: Ogólnopolskie Konfrontacje Młodych – Galeria „Pryzmat” w Krakowie (1977), Letni Salon Beskidzki w Bielsku-Białej (1995), Ogólnopolski Konkurs Malarstwa "Bielska Jesień" (1995), „Amici di Tworki” Instytut Polski w Paryżu, Francja (1999), X Salon Plastyki „Egeria 2000” w Ostrowie Wielkopolskim (2000), „Amici di Tworki” Galeria „Zapiecek” w Warszawie (2002), „Obraz roku” konkurs „Art & Business” (2002), „Amici di Tworki” Galeria „Zapiecek” w Warszawie (2005).
Jan Wiktor Sienkiewicz, kurator