Dyscyplina Nauki o Sztuce

GRANT "LITURGICA POLONIAE". BADANIA KODEKSU MATYLDY

W ramach grantu „Liturgica Poloniae”, realizowanego przez Instytut Sztuki PAN w Warszawie, dr hab. Monika Jakubek-Raczkowska, prof. UMK i dr hab. Juliusz Raczkowski, prof. UMK przeprowadzili badania kodykologiczne i ekspertyzę znawczą Kodeksu Matyldy („Liber de divinis officiis”), daru księżnej Matyldy Szwabskiej dla króla Mieszka II.

Kodeks, uchodzący za dzieło ottońskiego skryptorium w Sankt Gallen lub w Tegernsee, od XIX wieku przechowywany jest w bibliotece w Düsseldorfie – obecnej Universitäts- und Landesbibliothek jako depozyt miasta Düsseldorf - pod sygnaturą Ms C91. Jeszcze w pierwszej połowie XIX wieku zdobiła go miniatura, ukazująca wręczenie daru Mieszkowi II, która w bliżej nieokreślonym czasie została wycięta z księgi i przepadła.

Mimo tego braku, Kodeks Matyldy pozostaje jednym z najszacowniejszych i najstarszych zabytków rękopiśmiennych, powiązanych z pierwszą monarchią piastowską i początkami państwa polskiego. Od czasu ponownego odkrycia dla nauki w latach 80. XX wieku, jego zawartość treściowa, w tym laudacja Matyldy dla Mieszka, są dobrze znane i opracowane przez zespół badawczy pod kierunkiem prof. Brygidy Kürbis (edycja: I tom serii „Monumenta Sacra Polonorum” z 2000 r). Od strony struktury materialnej i warstwy artystycznej zabytek ten nie był jednak wnikliwie badany.

W ramach prac projektu „Liturgica Poloniae”, lukę te uzupełni analiza i dokumentacja cech fizycznych materiałów – pergaminu, inkaustu pisarskiego (z rozróżnieniem zapisu poszczególnych rąk), inkaustu barwnikowego użytego do rubrykowania, a także techniki wykonania zdobień – z wykorzystaniem fotografii makro, obserwacji mikroskopowej oraz pomiarów składu pierwiastkowego materiałów pisarskich przenośnym spektrometrem rentgenowskim XRF. Wyniki prac nie tylko uzupełnią inwentaryzację tej księgi i wiedzę o jej skrybach, ale też mają szansę przyczynić się do lepszego poznania praktyki warsztatowej skryptoriów doby ottońskiej.

Zdigitalizowany kodeks jest dostępny TU.

pozostałe wiadomości

galeria zdjęć